header

Gedrag van boorvliegen Tephritidae

door Bob van Aartsen


Vliegen en muggen vormen samen de insektenorde Diptera. Ongeveer 5000 soorten vliegen en muggen zijn uit Nederland bekend, dit aantal soorten maakt deel uit van totaal 105 families. Eén van deze families is die der TEPHRITIDAE met de Nederlandse naam boorvliegen. Deze naam danken ze aan het feit dat de vrouwtjes aan het achterlijf een lange legboor hebben waarmee ze eitjes afzetten in vruchten of bloemhoofdjes. De tephritidae zijn een familie van kleine vliegjes, in ons land hebben ze een vleugellengte varierend van 2 mm tot 6 mm. In de tropen komen veel grotere soorten voor.

Orelliatus silaginis
Boorvlieg Orelliatus silaginis
foto © Chiel Jacobusse

Het opvallende van deze vliegjes is dat ze veelal wonderschone vleugeltekeningen hebben. Vleugels die met prachtige patronen van druppelvlekjes zijn bezet, of met fraai getekende banden. Er zijn ook een klein aantal boorvliegen die geheel ongevlekte vleugels hebben, zoals alle soorten van het genus Terellia. Karakteristiek is dat de vliegjes van deze familie vaak met vibrerende vleugeltjes rondlopen. Erg opvallend. Het op en neer bewegen van de vleugels is een paringsritueel, ze willen hiermee een partner lokken.

Wereldwijd zijn er van de familie Tephritidae ongeveer 4300 soorten bekend, vooral de tropen zijn soortenrijk. Uit Nederland zijn thans 77 boorvliegensoorten bekend, maar er zullen er ongetwijfeld nog meer worden ontdekt. Al in 1660 beschreef Johannes Goedaert uit Middelburg in zijn Metamorphosis Naturalis het boorvliegje Urophora cardui. Hij kweekte deze soort uit gallen in distelkoppen, waarin de larve zich ontwikkelt. Hij schrijft:

Het gewas dat wordt afgebeeldt wordt een speenappel genaamt. De appelkens geven verlichtinge bij gesquollen spenen, als er twee of drije van deze appelkens in de sacken gedragen worden. Somtijds nemen oock deze appelen wel eenige koorssen van de kinderen wech, als men eenige van deze appelkens in haar onderste kleerkens naayt. Dat deze appelen sulcken verkoelende kragt hebben ende veel brandt uit het lichaam wech nemen dat komt door eenighe witte wormkens, welcke haar in deze appelen onthouden. Uyt den appel komt een aerdich vlieghjen te voorschijn, 't welk op elcke vleugel een letter heeft. Als de vlieghe die daar uyt komt wech vlieght, dan heeft den appel altoos geen krag meer, daarom heb ik dezen worm ghenaemp den brandtsuyger.

Het zijn niet alleen gallen waarin de larven van boorvliegen zich ontwikkelen. De meeste larven leven in de bloemhoofdjes van Composieten. Zij verpoppen zich ook in deze hoofdjes. Ze kunnen zowel als imago, larve of pop overwinteren. Ook in stengels of de wortelhals van Composieten leven enkele boorvlieglarven. Een vrij groot aantal Tephritidae larven ontwikkelen zich in vruchten en kunnen grote schade veroorzaken, bijvoorbeeld de citrusboorvlieg, Ceratitis capitata, die gevreesd is in sinaasappel plantages.

Ook in Nederland kennen we een aantal Rhagoletis soorten waarvan de larven in vruchten leven, R batava in duindoorn bessen, R cerasi in kersen en R meigenii in de vruchten van vogelkers. Als men bij zijn huis een cotoneaster tegen een muur heeft staan kan men er vrijwel altijd zeker van zijn dat uit de bessen van deze struik een heel fraai boorvliegje komt, namelijk Anomoia purmundus. De vliegjes komen graag in huis en lopen dan met vibrerende vleugeltjes tegen de ramen en men kan ze dan goed bewonderen.

De verpopping van de larven uit vruchten vindt in de grond plaats. Ook de larven van een aantal boorvliegen die mineren in bladeren van Composieten en Umbelliferen, verpoppen in de grond. Er zijn enkele soorten boorvliegen waarvan de larven als broedparasieten bekend zijn. Zij leven o.a. in gallen van Pontania, dit zijn gallen die gemaakt worden door bladwespen. De gallen kan men vinden in wilgenbladeren, de bladwesplarven worden opgegeten.

Men kan zeer veel vreugde beleven aan het bestuderen van deze interessante vliegenfamilie. En altijd is er nog wel wat nieuws te ontdekken en ook in Nederland zijn zeker nog een aantal nieuwe soorten te verwachten!


- - Home - Contact - -